Lydane i østre bydel
Tekst: Erling Jensen-2016.
Di fysste lydane i østre bydel kom nok fra husdyrå, det va stort sett bare marker og någen få bondegårdar der i gamle dager. Ittekvert som industrien etablerte seg blei det mær fart i lyd-bildet. Det va mange skipsbyggerier i bydelen, men den stysste og mest industrielle va nok Stavanger Støberi & Dok.
Lydar e opphavet te navnet Jammerdalen som ligge inne i Pedersgadå i Stavanger. Historien fortelle at jamringå kom fra folk som va misfornødde me jobben som blei gjort når husene der blei byggde i slutten av 1870-årå. De to byggmestarane stakk av te Amerika, og det va kanskje lurt...
Lydane i østre bydel i 1950- og 1960-årå va mange og varierte. Der eg bodde starta dagen me lyden fra lastebilen te han Karsten i Baggadå. Han va tidligt oppe, så allerede i seks-tiå om morningen fant han fram sveivå for å starta bilen. Det va temperaturen i lofftå som bestemte ka ti han sto opp. For te kaldare det va te lenger tid trengte han på å starta motoren. Han sveivte og bannde så heila nabola-get våkna. Når endeligt motoren starta, blei halla Pedergadå dekkte me svarte røyg.
Ein av di lydane eg likte best kom kver tirsdag. Klikk klakk, klikk klakk. Hestaskonå som traff asfalten blanda me knirkelydane fra kjerrå va vakker musikk. Om tirsdagen kom sydremaen me hesten for å henta sydrå. Me fekk sidda på når han sko tebage te byen. For oss ungar og sydremaen va krysset/ Pedersgadå/Normannsgadå grenså te byen, så der måtte me alltid gå av kjerrå.
Den lyden som dominerte mest i bydelen kom fra maskinane i hermetikkfabrikkane. Di hadde adle sin egen særegne rytme og lyd. Vibrasjonane fra stansemaskinane gjekk ner i bakken så du kunne føla lyden i beinå. Det va det som di i dag kalle for subwoofer. Du sgo ikkje gå langt før du hørrte ein nye lyd og rytme, hermetikkfabrikkane lå tette som haggel. Ja, me hadde til og med eget haggeltårn i østre bydel.
Ein dag hørrte eg ein lyd eg ikkje hadde hørrt før. Ja ikkje bare ein, men mange lydar. Di kom fra Pedersgadå 99. Det va Mannaen og gjengen som øvde hjemma hos han Karl Jensen. Nurk Twins blei ittekvert ganske kjente. Musikkmiljøet va onna etablering, og det tok ikkje lange tid før Hana-guttane i Pedersgadå 100 óg markerte seg.
I dag velge vel folk stort sett sjøl ka di vil hørra. Iphone og andre dubbedittar har øvetatt møje av lydbildet. Men lydane i østre bydel fra gamle dager eksistere fremdeles, men kun som et godt minne...